وظايف شوراهاي اسلامي شهر و روستا
مقدمه
مهمترين توصيه‌ي اينجانب اولاً مربوط به سياست‌ها و برنامه‌هاي كاري شما و سپس درباره‌ي گزينش مديريت شهر و روستا است. تسهيل زندگي مردم در كارهايي كه به شهرداريها مربوط است، برطرف كردن معضلات شهر و روستا، سالم‌سازي محيط زيست، حفظ اصالت اسلامي و ملي در ساخت و سازها، استقرار بخشيدن به جو اسلامي و فرهنگيِ سالم، پرداختن به نيازهاي فوري‌تر در عين اهتمام به كارهاي زيربنايي، اولويت دادن به مناطق مستضعف‌نشين، تأثيرناپذيري از نفوذ ثروتمندان و جاذبه‌ي ثروت، رعايت دقيق قوانين و عدم تخطي از آن با حيله‌هاي شبه قانوني، رعايت ويژه‌ي محرومان، آلوده نشدن به اسراف و هدر ندادن بيت‌المال با تجملات زائد و سفرها و مراسم غيرلازم، و در يك كلمه رعايت تقوا و تدبير و پشتكار، و بهره‌گيري از دانش و تجربه، مواد عمده‌ي توصيه‌ي نخست اينجانب است. 1382/02/06


الف) بايدها

1- خدمت به مردم با روحيه‌ي بسيجي
بايد با روحيه‌اي‌ بسيجي‌ يعني‌ با «احساس‌ تكليف‌، بدون‌ توقع‌، فداكارانه‌، بدون‌ خودنمايي‌ و براي‌ رضاي‌ خدا» كار كرد و حتي‌ يك‌ روز را براي‌ خدمت‌ به‌ مردم‌ از دست‌ نداد. 1381/12/19
از انتخاب‌شوندگان محترم انتظار مي‌رود كه با تكيه و اميد به فضل الهي بار اين مسؤوليت را بر دوش كشيده همه‌ي توان خود را به اداي وظايفي كه در قانون براي اين شوراها معين است، مصروف كنند و خدمت به مردم را كه از بزرگترين عبادات است سرلوحه‌ي همه‌ي انگيزه‌هاي خود قرار دهند. 1378/02/08
خدمت به مردم افتخار بزرگي است. وقتي كسي اين فرصت را پيدا مي‌كند كه به مردم خدمت كند، اوّلاً بايد خدا را بر اين توفيق و بر اين فرصت مغتنم، شكر بگزارد؛ ثانياً وقت خود را، مصروفِ به انجام رساندن اين كار مهم كند. همه ما در احكام شرعي و در روايات اخلاقي، بارها توصيه شده‌ايم و مي‌دانيم كه اگر كسي براي مردم كاري انجام دهد و قدمي بردارد، چقدر خداي متعال به او اجر خواهد داد. اين كاري هم كه امروز شما برعهده داريد، يك مصداق كامل از چيزي است كه در آن روايات هست. خدا توفيق را به همه نمي‌دهد؛ اما آن كسي كه توفيق خدمت پيدا كرد، بايد اين توفيق الهي را شكرگزاري كند. 1378/03/04
معيار مردم‌ براي‌ قضاوت‌ در مورد مسؤولان‌ و مديران‌ كشور، عملكرد آنها در عرصه‌ خدمتگزاري‌ به‌ ملت‌ است‌ و هيچ‌ كاري‌ فوري‌تر و مهمتر از خدمت‌ به‌ مردم‌ وجود ندارد. 1381/12/19
از اولين روز آغاز به كار و بدون هدر دادن حتي يكروز، شانه به زيربار سنگيني كه بر عهده‌ي شما نهاده شده بدهيد و مسابقه در خدمت‌رساني را آغاز كنيد. 1382/02/06
يكي از بزرگترين چيزهايي كه كام مردم را شيرين مي‌كند، اين است كه ببينند، حس كنند و بيابند كه مسؤولانِ امور آنها در پي خدمت صادقانه و پيگيرانه و عالمانه به آنها هستند. خودِ همين، مردم را خوشحال مي‌كند. گاهي گفته مي‌شود بايد مردم را شاد و افسردگان را از افسردگي خارج كرد؛ اين حرف درستي است. اگر كساني به معناي حقيقي كلمه دنبال اين موضوع هستند، راهش همين است؛ به مردم نشان دهند كه در پي كار صادقانه و پيگيرانه و عالمانه‌اند. اين بيش از همه چيز فضا را شادمانه خواهد كرد. 1382/09/17

2- عمل به وظايف قانوني شوراها
حدود و وظايف شوراهاي اسلامي كه در قانون معين شده بايد در قول و عمل به طور كامل رعايت شود. اعضاء شوراها وظايف خود را به درستي بشناسند و بر تحقق آن همت بگمارند و چيزي را كه در قانون پيش‌بيني نشده و يا به خاطر واقعيتهاي كشور و دولت، قادر به انجام دادن آن نيستند، وعده ندهند و مردم را از كمك و اقدام شوراهاي اسلامي مأيوس نسازند. 1378/02/08
وظايفي كه براي شوراها در قانون ذكر شده، همان وظايفي است كه اگر شوراهاي ما ان‌شاءاللَّه بتوانند اين وظايف را به طور كامل به انجام برسانند، بسياري از مشكلات جاري مردم برطرف خواهد شد و اين موارد را قانون‌گذاران با دقّت در قانون اساسي و در قانون عرفي معيّن كرده‌اند. 1378/03/04
اين شوراهايي كه در قانون اساسي پيش‌بيني شده، اگر به شكل درست و خوب تحقّق پيدا كند، بسيار فرآورده‌ي مفيد و شيريني براي كشور و ملت خواهد داشت. البته شرطش اين است كه اين قانون خوب اجرا شود؛ كه اميدواريم به شكل صحيحي اجرا شود. 1377/12/04

3- ارتباط دائمي با مردم
از آنجا كه شوراها از مظاهر مشاركت مردمي و براي تسهيل امور مردم است، اعضاء محترم ارتباط دائمي خود با مردم و حضور در ميان آنان و اطلاع از مشكلات آنان را وظيفه‌ي مستمر خود بدانند و دسترسي مردم را به خود، آسان سازند. 1378/02/08
بنياد اين نهاد اجتماعي بر حل عملگرايانه ي مشكلات عيني و مشخص مردم در شهر و روستا است و هدف آن راحت تر و اخلاقي تر كردن زندگي شهروندي است. 1386/02/08

4- گزينش و نظارت بر شهرداران و دهياران
اين شرط، به ويژه در گزينش شهرداران و دهياران، اهميت مي يابد. ملاك اين گزينش، بايد امانت و دينداري، كفايت و كارآمدي، نجابت و حسن سلوك با مردم باشد. 1386/02/08
در نظارت و حسابرسي از كار شهردار و دهيار نيز، شورا بايد عينا همين امر مهم را در برابر چشم داشته باشد و جز تكليف بزرگ الهي خود، چيزي را در نظر نگيرد. 1386/02/08
در انتخاب شهرداران و دهياران، مهمترين خصوصيتي كه بايد رعايت شود، كارداني و صلاحيتهاي ديني و انقلابي است. شوراهاي اسلامي در اين انتخاب مهم لازم است به امانتداري و تدين و توانايي اجرايي اين برگزيدگان كمال اهتمام را بورزند. 1378/02/08
سلامت بافت مديران شهري بسيار مهم است زيرا بي توجهي به اين بافت، موجب بروز مشكلات عديده و تأثيرگذاري آنها بر زندگي روزمره مردم مي شود، لذا بايد در انتخاب مديران در سطوح مختلف دقت و اهتمام لازم براي رعايت معيارها انجام گيرد. 1384/12/13
شوراهاي‌ شهر و شهرداران‌ سراسر كشور بايد امانتدار «رأي‌، اعتماد، محيط زندگي‌ و اخلاق‌ و فرهنگ‌ مردم‌» باشند كه‌ يكي‌ از مصداقهاي‌ مهم‌ امانتداري‌ رأي‌ مردم‌، انتخاب‌ شهرداران‌ «امين‌، قابل‌ اعتماد، با كفايت‌، پاكدامن‌، متدين‌، شجاع‌، ساده‌ زيست‌، مردمدار و مقيد به‌ انضباط مالي‌» است‌. 1381/12/19
درباره‌ي انتخاب مديريتهاي شهر و روستا توصيه مي‌كنم امانت و ديانت و كفايت اشخاص را ملاك گزينش قرار دهيد. رفاقتهاي شخصي و حزبي و ملاحظات سياسي به هيچ رو، نبايد مجوز گزينش مديران فاقد ملاكهاي اصلي شمرده شود. به شهردار برگزيده‌ي خود كمك و فرصت دهيد و از او مسؤوليت و پاسخ بخواهيد و در برابر كوتاهيها يا كجرفتاريها بي‌تفاوت نمانيد و به وظيفه‌ي قانوني خود عمل كنيد. و اين همه را از جنجال و غوغاگري كه امروز متأسفانه بعضي بجدّ، طالب آنند، دور نگهداريد. 1382/02/06
بايد پيشرفت كارها را از نزديك لمس كرد و تنها به گزارش هاي رسمي اكتفا نكرد. 1386/04/04
درخصوص شوراها نيز كه آيا وظايف آنها نظارت صرف است و يا نظارت همراه با اجرا، نظر شوراي نگهبان بايد ملاك قرار گيرد.
البته براي نظارت هم مي‌توان ساز و كاري تعيين كرد كه از يك طرف اجرا نباشد و از طرف ديگر تبديل به نظارت بي‌خاصيت نيز نشود. 1390/02/10

5- توجه به مختصات شهر اسلامي
شوراهاي شهري در فعاليتهاي خود به مختصات "شهر اسلامي" توجه كرده و خدمات شهري را در جهت تأمين اين مقصود به كار گيرند و بخصوص به معماري و شهرسازي متناسب با حيات طيبه‌ي اسلامي به طور كامل توجه كنند. در شهر اسلامي، عدالت در تقسيم خدمات شهري، تأمين آرامش روحي و امنيت معنوي، ظهور و اعتلاي مظاهر اسلامي و انقلابي، عمران و آبادي و زيبايي، حفظ طبيعت و صفاي طبيعي، همه با هم بايد مورد توجه قرار گيرد. 1378/02/08
در فهرست خدماتي كه شوراها به آن مي پردازند بايد حفظ هويت و اصالت شهرها و روستاها، و پايبندي به معماري اسلامي و ايراني، و رعايت زيبايي و استحكام بناها، و ترويج فرهنگ نظم و قانون، و گسترش نمادهاي دين و اخلاق، و آسان سازي خدمت رساني و عدالت و فراگيري در خدمات شهري و توسعه فضاي سبز و اهتمام به سلامت محيط زيست، و توجه به نيازهاي جانبازان و مصدومان جسمي، و نگاه عدالت گستر به محله ها و اشخاص محروم، و توجه ويژه به بانوان و نيز به جوانان، برجسته شود و همواره در مد نظر قرار گيرد. 1386/02/08
خدمات متنوع در شهرها و روستاها از جمله ساختمان‌سازي‌ها، احداث خيابان‌ها، نامگذاري‌ها و زيباسازي‌ها بايد ضمن همخواني با پيشرفت‌هاي روز، با معماري ايراني، اعتقادات ديني، بافت اجتماعي و شرايط آب و هوايي هر منطقه نيز متناسب باشند.
ما به بركت اسلام توانسته‌ايم هويت ايراني خود را حفظ كنيم و اين حقيقت، بايد در همه خدمات و امور شهري خود را نشان دهد.
عامل اصلي براي پيشرفت كشور و حركت به سوي عزت واقعي، حفظ و تقويت فضاي تدين و دين‌داري در فضاي شهرها و روستاها است. 1390/02/10

6- توجه به حفظ هويت تاريخي و اسلامي و مراكز قديمي شهر
علي‌الظاهر اروپايي‌ها در زمينه‌ي حفظ نشانه‌ها و يادگارهاي تاريخي‌شان پيشقدم هستند و خيلي به آن اهميت مي‌دهند؛ خانه‌ي فلان‌كس، زادگاه فلان دانشمند، محل تدريس فلان استاد، ساختمان‌هاي يادگاري قديمي. البته اينها را بايد حفظ كرد و اينها چيزهاي لازمي است؛ اما شايد از اين مهمتر، يا به همين اندازه اهميت، مسأله‌ي فضاي شهري است و تجلي معماري اسلامي و معماري زيباي شرقي. بزرگراهي در غرب تهران درست شده كه شايد يك سال پيش، من از آن‌جا عبور كردم و ديدم يك بزرگراه خيلي خوبي است از طرف شمال به جنوب؛ يك چيز خيلي مفيد و لازمي است؛ اما اطرافش هنوز هيچي نيست. آن وقت من به آقاي احمدي‌نژاد كه شهردار بودند و به اين‌جا آمدند، گفتم مسأله‌ي ساخت و ساز در اطراف اين خيابان‌ها و بزرگراه‌ها، يكي از مسائل مهم شماست؛ چه جوري مي‌سازيد؟ به چه كيفيت مي‌سازيد؟ بايد طوري بسازيد كه حتي اگر آن ساخت و ساز ديوار هم باشد، نگاه راننده‌ي اتومبيل عبوري از آن‌جا به شكلهاي هندسي ملايم و مطابق طبع انسان، احساس التذاذ بكند. صرف اين‌كه يك چيزِ بتوني بكشيم بالا، نباشد. در ساخت و سازهاي شهري، اين مسأله خيلي چيز مهمي است و در خودِ قطار زيرزميني - مترو - و در ايستگاه‌ها بايد اين چيزها رعايت شود؛ يعني چشم‌نواز باشد و موجب التذاذ و انبساط خاطر باشد؛ هم كاملاً جنبه‌هاي اسلامي، بي‌رودربايستي در اينها رعايت شود. ما بايد مقيد باشيم به اين معنا كه خيلي از معماري‌هاي گذشته‌ي ما در اين ده‌ها سال اخير، متأسفانه درست در جهت عكس بوده. بايستي به اين مسأله‌ي حفظ هويت تاريخي و اسلامي شهر و حفظ مراكز قديمي توجه كنيد. 1384/05/17
تهران بايد به شهري با هويت ايراني و اسلامي، زيبا و روح نواز، داراي رفاه عمومي، و مقاوم تبديل شود.
بايد با برنامه‌ريزي بلندمدت و با پيگيري مجدانه، هويت ايراني و اسلامي در تهران متجلي شود. 1384/12/13

7- خالص كردن نيت براي خدمت به مردم
امروز هم كه بحمداللّه خدا به مسؤولان توفيق داد تا شوراها را با اين سطح وسيع به وجود آوردند، شوراها هم در خدمت مردم. امروز شما چنين نعمتي را در اختيار داريد. قصدتان را براي خدا خالص كنيد. عزيزان من! هيچ عبادتي بالاتر از خدمت به مردم نيست؛ چه در شهر، چه در بخش و چه در روستا. 1378/03/04
من بارها عرض كرده‌ام، كساني كه مسؤوليتهايي بر دوش دارند - مسؤوليتهاي اجرايي و شبيه اجرايي - اگر همه وقت خودشان را صرف اين مسؤوليت كنند، شايد ان‌شاءاللَّه بتوانند آن وظيفه را به نحو احسن انجام دهند؛ اما چنانچه مقداري از آن وقتي را كه براي اين كار است به كارهاي ديگر مصروف كردند، كارها زمين خواهد ماند. من توصيه مي‌كنم - همچنان كه در آن پيام هم به شما عزيزان عرض كردم - وقت را مصروفِ خدمت كنيد، مصروفِ كار كنيد، قصد را خدايي كنيد و آنچه را كه وظيفه شماست - و با انتخاب مردم اين وظيفه بر دوش شما آمد - ان‌شاءاللَّه با اخلاص و به بهترين وجهي انجام دهيد. خدا هم به شما كمك خواهد كرد و ان‌شاءاللَّه خواهيد توانست آنچه را كه مايه روسفيدي و سرافرازي شما پيش خدا و پيش بندگان خداست، به انجام برسانيد. 1378/03/04

8- فرهنگ‌سازي و تبليغات در مسائل مربوط به شهر
بايد شما فرهنگ‌سازي كنيد.مثلاً ملاحظه مي‌كنيد كه نيروي انتظامي براي ترافيك، انيميشن و كارهاي كارتوني در تلويزيون درست كرده كه خيلي موثر بوده؛ خيلي چيزهاي خوبي است. از اين قبيل، شما در همه‌ي زمينه‌ها استفاده كنيد. در همين مسأله‌ي ساخت و ساز، شما كاري كنيد كه اين ساخت و سازهاي اطراف تهران در چشم مردم و در فرهنگ عمومي، يك چيز منفي بشود؛ يعني مردم احساس كنند كه اين كار ضربه‌زدن به آسايش آنها و به زندگي آنهاست. اگر بتوانيد در كارهاي گوناگون، فرهنگ‌سازي و مسائل تبليغاتي را در نظر بگيريد، چيز خيلي مهمي است. در همين قضيه‌ي ترافيك و امثال آن هم به همين ترتيب مي‌توانيد عمل كنيد. 1384/05/17
كار شهرداري فقط ساخت‌وساز نيست. خوشبختانه در زمينه مسائل فرهنگي هم شما در گزارش خود مواردي را ذكر كرديد. مسائل فرهنگي و اجتماعي شهر، بسيار مهمّ است. سعي كنيد روح ديانت و اخلاق اسلامي را در فضاي شهر تهران ساري و جاري كنيد؛ اين كاري است ممكن و گره‌گشاي بسياري از مشكلات است. خيلي از مشكلات ما ناشي از دور شدن از فضايل اخلاقي است. هرچه از فضايل اخلاقي فاصله بگيريم، مشكلات و گره‌هاي زندگي پيچيده‌تر و بيشتر خواهد شد. بايد خود را به اخلاق اسلامي و ملكات فاضله اسلامي نزديك كنيم و اين در محيطهاي فرهنگي شهرداري كاملاً امكانپذير است؛ در كيفيّت اداره بوستانهاي شهري كه ظاهر فرهنگي هم ندارد - محيطي است براي اين كه مردم بيايند از آنها استفاده كنند - امكانپذير است؛ در فرهنگسراها و در نوع كارهايي كه شهرداري در تهران مي‌كند - نصب تابلوها، تبليغات، رفت و آمدها، ترافيك و همه چيزهاي ديگر از اين قبيل - امكانپذير است. شما مي‌توانيد با همه اين وسايل، اخلاق فاضله را در مردم گسترش دهيد. نيّت را اين قرار دهيد، برنامه‌ريزي را بر اساس اين بگذاريد؛ خداي متعال هم كمك و الهام خواهد كرد تا بتوانيد راههاي صحيح را در اين مورد پيدا كنيد و پيش برويد. 1382/09/17
مسائل فرهنگي در همه شهرها به ويژه تهران به عنوان پايتخت جمهوري اسلامي ايران بسيار مهم است و بايد به اين مسئله توجه شود كه فرهنگ ما فرهنگ انقلاب اسلامي و ارزشهاي ديني است.
بايد ارزشهاي انقلاب و اسلام در همه بخشهاي فرهنگي رعايت شود و اين كار نيازمند تلاش، انگيزه و عزم لازم است. 1386/04/04
فرهنگسراها ضمن داشتن محيطي معنوي و درس آموز همراه با فرهنگ اسلامي و انقلابي بايد از مديريتي متعهد، انقلابي و ديني برخوردار باشند. 1384/12/13

9- تفاهم و همدلي اعضاء؛ منشأ خير و صلاح
براي كسب توفيق در وظايف شوراهاي اسلامي، شرط اول آن است كه اعضاء شوراهاي اسلامي هر شهر يا روستا در عمل با يكديگر تفاهم و همدلي داشته باشند. بدون اين شرط مهم، يقينا اين نهاد تازه تأسيس نخواهد توانست براي مردم منشأ خير و صلاح گردد. 1378/02/08
همكاري‌اي را كه بحمداللَّه الان بين اعضاي شوراي شهر و همچنين بين شوراي شهر و شهردار وجود دارد، با همه نيرو حفظ كنيد. شهردار توجّه داشته باشد كه شوراي شهر ريشه اوست؛ شوراي شهر هم مديري را كه انتخاب كرده، با همه وجود تقويت كند. با هم باشيد. شوراي شهر، شهردار را تقويت كند؛ چون سربازي است كه او را به وسط ميدان فرستاده است؛ بنابراين بايد پشت جبهه او را به‌طور كامل داشته باشد. آن سرباز هم خود را از ريشه و اصل و پايه خود منقطع نداند؛ متّصل به آن‌جا و منبعث از آن‌جا بداند. اين، مجموعه واحد مديريّت شهري است. البته در سازمان اداري جمهوري اسلامي براي شوراي شهر قيمي معين نشده است؛ چون منتخب مردم است و شهردار را هم انتخاب مي‌كند و كارها را با همين روشهاي درست و شيوه‌هاي سالم، پيش‌بيني و برنامه‌ريزي مي‌كند و سپس انجام مي‌دهد. 1382/09/17

10- مبارزه با فساد رشوه‌خواري در شهرداري‌ها
از جمله موضوعاتي كه من مي‌خواهم بسيار روي آن تكيه كنم، يكي اين است كه در شهرداري، جلوِ سوءاستفاده‌ي مالي را بگيريد. اين يك قلم بسيار مهم است. اين، آن چيزي است كه بلاشك در دوره‌ي قبل بوده، كم هم نبوده، زياد بوده است و قابل انكار نيست. الان هم يقيناً هست، حالا شما خبر داريد، يا نداريد، گزارش مي‌رسد، يا نمي‌رسد - كه لابد هم مي‌رسد - مبارزه‌ي با اين هم از همه چيز، سخت‌تر است. جلوِ اين را با قاطعيت بگيريد و نگذاريد سوءاستفاده شود.
شما بر قانون و بر ضوابط قانوني، پاي بفشاريد و ملاحظه نكنيد. اين، آن چيزي است كه شما را پيش خدا سرافراز خواهد كرد و مظهر دينداري شما از جمله، اين چيزهاست. با رشوه‌خواري در داخل شهرداري، به‌شدّت مقابله كنيد. رشوه، جزو بزرگترين گناهان است؛ جزو بزرگترين عوامل تخريب نظامهاي سياسي دنياست. هيچ‌كس هم وقتي مي‌خواهد به كسي رشوه بدهد، نمي‌گويد كه بدانيد، اين رشوه است دارم به شما تقديم مي‌كنم! نه، رشوه را لاي زرورقهاي گوناگون مي‌پيچند كه ظاهراً رشوه نيست؛ ولي واقعش رشوه است! جلوي رشوه را به‌جديّت بگيريد. 1379/04/27
شهرداريها همواره در معرض افراد فرصت طلب و سودجو قرار دارند اما ارتباط با مردم و دسترسي آسان آنان به مديران شهرداريها، موجب مي شود زمينه بسياري از فرصت طلبي ها از بين برود. 1386/04/04
در داخل تشكيلات شهرداري با فساد مماشات نكنيد؛ چه فسادي كه مربوط به بيرون شهرداري است و مي‌خواهد از ابزار شهرداري استفاده كند، چه فسادي كه خداي نكرده در درون هسته‌اي از هسته‌هاي شهرداري رخنه كرده باشد و در آن‌جا بخواهد گسترش پيدا كند و فضا و محيط امني براي خود درست كند. هرگونه مماشات با فساد و ميدان دادن به آن، زير پاي خود شما را خالي و امكان ادامه كار را براي شما دشوار خواهد كرد. نگذاريد در هيچ جاي شهرداري فساد رخنه كند. البته كارِ دشواري است. شهرداري جايي است كه انسان در آن با پول، با مردم، با مراجعان و با كساني كه حاضرند براي بعضي از مقاصد خود ولخرجي كنند، مواجه مي‌شود. اين‌طور جاها خيلي بايد مراقب بود. اين‌جاست كه تقواي الهي به درد مي‌خورد. تقوا زره‌اي است كه اگر انسان آن را پوشيد، تيرهاي زهرآگين فساد و گناه در او كارگر نخواهد شد و او را از پا نخواهد انداخت. تقوا حصنِ منيع انسان است. اين كه اين همه ما را به تقوا توصيه كرده‌اند، به‌خاطر همين است. بسياري از خطاها و انحرافاتي كه مشاهده مي‌كنيد، ريشه فكري ندارد؛ نه اين‌كه خيال كنيد يك ايدئولوژي است كه كسي را به اين نحوه عمل كردن وادار مي‌كند؛ نه، ريشه بسياري از اينها در نفسانيّات خودِ انسان است. يك‌جا پاي انسان مي‌لغزد و جلوگيري نمي‌كند؛ اين لغزش ادامه پيدا مي‌كند و انسان در صدد توجيه برمي‌آيد و براي خودش ايدئولوژي مي‌سازد. انسان گاهي مبناي فكري درست مي‌كند تا خطاي خود را اصلاح كند. جلوِ خطاها و لغزشهاي خود را از همه جا بگيريم و بهتر از همه جا، اوّلِ كار است و بهتر از اوّلِ كار، پيشگيري است. اين، روح تقوا را در ما تقويت خواهد كرد. 1382/09/17

11- مبارزه با تجملگرايي در شهرداري
شما آقايان نگذاريد اين تجربه‌ها تكرار شود. با رشوه - هر وقت خبر رسيد - مقابله كنيد؛ با تجمّل‌پرستي در هزينه‌هاي شهرداري، مقابله كنيد. تجمّل پرستي، اصلاً مطلوب و مقبول نيست. اسراف و زياده روي در مخارج، مقبول نيست. 1379/04/27
كارهايي‌ نظير سفرهاي‌ بيهوده‌، تجمل‌گرايي‌ و حقوق‌هاي‌ گزاف‌، خلاف‌ عدالت‌ است‌ و بايد از آنها پرهيز كرد. 1381/12/19

12- تسهيل و تسريع كار مردم
در مراجعات مردمي بايد تسهيل و تسريع كار مردم، تكريم آنان و اعتماد سازي به عنوان چهار شاخص مهم مورد توجه جدي باشد. 1384/12/13
سخت‌گيريهاي‌ بي‌جا، معطل‌ كردن‌ و سر دوانيدن‌ مردم‌، و استفاده‌ از برخي‌ روشهاي‌ غيراخلاقي‌ در قبال‌ مردم‌ از جمله‌ مشكلاتي‌ است‌ كه‌ بايد بموازات‌ مبارزه‌ قاطع‌ و پيگير با فساد، حل‌ شود. 1381/12/19

13- استفاده از روشهاي علمي در اداره شهر
بايد در اداره شهر از روشهاي علمي و محققان برجسته دانشگاهها نيز استفاده شود. 1386/04/04
از علم و فكر و برنامه و اشخاص عالِم استفاده كنيد. هرچه مي‌توانيد، عقول صاحبان عقل را بر عقل خودتان بيفزاييد و ذخيره عقلاني خود را تقويت كنيد تا بتوانيد كارها را انجام دهيد. 1382/09/17


ب) نبايدها

1- انگيزه‌هاي جناحي از كار اصلي باز ندارد
يك شرط اساسي آن است كه انگيزه هاي جناحي و حزبي، اين شوراها را عرصه ي تاخت و تاز خود نكند و آن را از كار اصلي خود باز ندارد. توفيق نسبي شوراهاي دور دوم در مقايسه با دوره ي پيش از آن در بسياري از كلانشهرها، آزمون عيني اين حقيقت است.
دخالت جناح بنديها و انگيزه هاي حزبي و گروهي و شخصي و طايفگي در اين وظيفه ي مهم، زهر مهلكي است كه شوراها را از كار مي اندازد و آن را كم سود و گاه، زيانبخش مي سازد. 1386/02/08
مناقشات سياسي و جناحي و ورود در هر اقدامي كه اعضاء شوراي اسلامي را از اتحاد عملي خود دور كند، براي اين شوراها مضر و ناروا است. 1378/02/08

2- اختلاف شورا و شهرداري
مردم آمده‌اند، اقبال كرده‌اند و با يك شور و اميدي به چيز ناشناخته‌اي كه در تعبيرات ما و در شعارها و اظهارات، تصويري از آن داشتند، رأي داده‌اند. اين شما هستيد كه مي‌توانيد اين ايمان مردم را مستحكم كنيد. اگر بين خودتان بر سرِ چيزهاي كوچك، دائم اختلافها وجود داشته باشد، يا بين شما و شهردار اختلافهايي و سرگرميها و گرفتاريهاي گوناگون باشد، اجازه نمي‌دهد كه به مسائل، رسيدگي كنيد.
اكثريت اين مردم كه مردم فقير و مردم محرومي هستند، ببينيد چه چيزي لازم دارند و مشكلشان چگونه برطرف مي‌شود. من نمي‌گويم مشكلات فقرا را شما برطرف كنيد. تا آن جايي كه مربوط به شوراي شهر است، و تا آن جايي كه مربوط به شهرداري است، شما برطرف كنيد.
در مورد ارتباطاتتان با شهردار هم من مي‌دانم بين شهردار و اعضاي شورا اختلافاتي وجود دارد، ولي معتقدم اين اختلافات، هيچ به مصلحت نيست. اصلاً اينها هيچ به صلاح شورا و صلاح مجموعه‌ي شهرداري و اينها نيست. همه همّت كنيد و اختلافات را كنار بگذاريد؛ محور اصلي را بچسبيد. اگر بنا باشد گرايشهاي گروهي و جناحي و حزبي و رفاقتي را وارد قضايا كنيد، اين كار به سامان نخواهد رسيد. 1379/04/27

3- جنجال سياسي بجاي عمل به وظايف قانوني
يقيناً اگر شوراها به وظايف خود عمل مي‌نمودند و مردم را به نيّتها و كارآيي خودشان اميدوار مي‌كردند، استقبال مردم باز هم بيشتر مي‌شد. مردم مايلند در اداره‌ي كشور به وظيفه‌ي خود عمل كنند و سهم و حقّ خود را نيز استيفاء نمايند. اگر كساني هم كه در شوراهاي سراسر كشور انتخاب شده‌اند، ان‌شاءاللَّه به وظايف خود عمل كنند و از جنجال و غوغاگري سياسي و پرداختن به اموري كه وظايف آنها نيست، پرهيز كنند و به وظيفه‌ي خود بپردازند - كه وظيفه‌ي آنها اداره‌ي امور شهرها و روستاها و رسيدن به مشكلات مردم در محدوده‌ي وظايف خودشان است - بلاشك علاقه‌ي مردم نسبت به اين نهاد مهمّ جمهوري اسلامي كه در قانون اساسي روي آن تأكيد شده، بيشتر خواهد شد. 1381/12/13
مردم به نظام و نهادهاي آن علاقه‌مندند و توقّعي كه از مسؤولان دارند، كار و خدمت و انجام دادن وظايفشان است. در اين خصوص، فرقي بين شوراي شهر، مجلس شوراي اسلامي، دولت و بقيه‌ي دستگاهها نيست؛ هركدام وظيفه‌ي خود را انجام دهند، مردم را به خودشان علاقه‌مند و دلگرم خواهند كرد. اگر كساني وظيفه‌ي خود را انجام ندهند، كوتاهي كنند، به كارهاي ديگر سرگرم شوند و احياناً افساد كنند - كمااين‌كه در بعضي از موارد مشاهده شده است كساني‌كه مردم آنها را براي كاري انتخاب كردند، به‌جاي اين‌كه به آن كار بپردازند، به كارهايي پرداختند كه مطلقاً به نفع مردم نيست، بلكه به زيان مردم است - طبعاً مردم دلسرد خواهند شد. 1381/12/13

4- جلوگيري از قانون فروشي در شهرداري
مسأله‌ي معامله‌ي ابزارگونه با قانون - به تعبير رايج، قانون فروشي - هم مشكل ديگري است كه آن زمان هم بود و بنده هم بارها تذكّر مي‌دادم! 1379/04/27

5- تهيه درآمد از هر طريقي، خوب نيست
حالا گفتيد كه دولت، بناست كمك كند؛ چه بهتر. اگر دولت مي‌تواند كمك كند، كمك كند، بسيار بهتر است؛ اما چنانچه دولت كمك نمي‌كند، شما اگر از يك راه قانوني معقول بي‌ضرر - كه نتايج سوئي نداشته باشد - درآمدي كسب كرديد، چه بهتر، بسيار هم خوب است. عوارض، چيزي است كه بايد مردم بدهند؛ اما اگر شما به قصد كسب درآمد، دست به كارهايي زديد كه نمي‌توانيد عوارض فرهنگي آن را از پيش، درست محاسبه كنيد بسيار مضرّ است.